Milletvekili Meşhur Memmedov – “Dil, milletin yüzünü karakterize eden unsurlardan biri, milli servetidir” – ÖZEL
Ülker Piriyeva – AZERBAYCAN
Azerbaycan Parlamentosu Milletvekili Meşhur Memmedov, “Dil, milletin yüzünü karakterize eden unsurlardan biri, milli servetidir” – Diye tarihe not düştü.
Milletvekili Meşhur Memmedov – “1 Ağustos Azerbaycan Alfabesi ve Azerbaycan Dili Günüdür. Bağımsızlığımızı kazandıktan sonra ortaya çıkan tarihi şartlar, halkımızın dünya milletlerinin ortak yazı sistemine katılması için yeni perspektifler açmış ve Azerbaycan alfabesinin latin harfleriyle yeniden kurulmasını zorunlu kılmıştır. Bu anlamda, Ulu Önder Haydar Aliyev’in Azerbaycan Alfabesi ve Azerbaycan Dili Günü hakkında 9 Ağustos 2001 tarih ve 552 sayılı Kararı tarihi bir olaydır.
Yeni alfabenin tanıtılması, bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti’nin sosyal ve siyasi hayatındaki önemli olaylardan biriydi, aynı zamanda. Azerbaycan dilinin devlet dili statüsüne yükseltilmesi, milletin kendi kaderine sahip olduğunun, devleti kurma ve koruma gücünün ve aynı zamanda dilinin zenginliğinin kanıtıdır. Dil, her milletin varlığının ana sağlayıcısıdır. Azerbaycan halkının ana dili, milli varlığını belirleyen temel unsurlardan biridir.” – Diye belirtti.
Milletvekili Meşhur Memmedov – “Evet, anadilimiz milli sembollerimiz olan marş, arma ve bayrak kadar kutsaldır. Şunu da belirtelim ki, 70’li yılların ortalarından itibaren, SSCB’yi oluşturan cumhuriyetlerin sosyal ve siyasi yaşamında dil konusu yeniden gündeme geldi. SSCB Anayasası’nın kabul edilmesinden sonra, ulusal dillerin bastırılması süreci yoğunlaştı. Elbette, bu gibi durumlarda, anadili meselesinin tanıtımına girişmek cesaret gerektiriyordu. Aynı zamanda, 1930’larda dil konusunu gündeme getirenler Sibirya’ya sürgün edildiler.
Ulusal cumhuriyetlerin liderleri bile anadili konusunu gündeme getirmekten acizdiler. Bütün bunlara rağmen, tam da 70’li yıllarda Azerbaycan Cumhuriyeti’nin rehberi olan Ulu Önder Haydar Aliyev’in dil meselesindeki tutumunu çok cesur ve kararlı bir şekilde ifade etmesi olmuştur, onun girişimiyle 27 Nisan 1978’de Azerbaycan SSC Anayasasına “Azerbaycan SSC’nin devlet dili Azerbaycan dilidir” maddesi eklendi. Evet, devlet dili için sürekli mücadele eden Milli Önder, ana dili devlet dili olarak yaşama hakkı mücadelesine aydınları ve halkı da dahil ederek tüm gücünü seferber etmiştir. Büyük tarihi şahsiyet, SSCB Anayasası’ndan bahsederken yaptığı konuşmada şunları vurgulamıştır – “Anayasa vatandaşlara eğitim hakkı verdi. Bu hak, anadilinde okuma fırsatı ile güvence altına alınmıştır.” – Söyledi. Milletvekili Meşhur Memmedov – “Milli lider H. Aliyev, Azerbaycan dilini geliştirmek ve zenginleştirmek için çeşitli imkanlar kullandı. Özellikle,
Azerbaycan’daki dilbilimcilere büyük önem ve özen gösterilmesi, ulusal dilde yayınlanan kitapların tirajının artırılması ve diğer önlemler anadilin daha da geliştirilmesi hedeflendi. 1995 yılında halk oylamasıyla kabul edilen Anayasanın 21. maddesi Azerbaycan Cumhuriyeti’nin devlet dilinin Azerbaycan dili olduğunu belirtmektedir. Bundan sonra anadilimizin gelişimi ve korunması daha da güçlendirilmiştir. 18 Haziran 2001 tarihde Ulu Önder Haydar Aliyev, devlet dilinin yeni gelişme dönemindeki durumunu dikkate alarak, “Devlet dilinin uygulanmasının iyileştirilmesi hakkında” Kararnameyi imzaladı.
Her şeyden önce, bağımsız Azerbaycan devletinin dil politikasının tanımlanması, oluşturulması ve güçlendirilmesi açısından istisnai öneme sahip bu tarihi kararname, devlet dili hakkında geniş ve kapsamlı bilgiler içermektedir. 30 Eylül 2002 tarihde Azerbaycan Cumhuriyeti’nin “Azerbaycan Cumhuriyeti’nde Devlet Dili Hakkında” Yasası kabul edildi. Yasaya göre Azerbaycan Cumhuriyeti, Azerbaycan dilinin devlet dili olarak kullanılmasını bağımsız devletinin ana işaretlerinden biri olarak kabul eder ve uygulanması, korunması ve geliştirilmesi ile ilgilenir.
Dünya Azerbaycanlılarının Azerbaycan dili ile ilgili milli-kültürel kendini ifade etme ihtiyaçlarının karşılanmasına zemin oluşturmaktadır. Bugün Ulu Önder Haydar Aliyev’in anadilimizin korunması konusundaki siyasi çizgisine bağlılığının devam ettiğini kesinlikle belirtmek isterim. Böylece, 12 Ocak 2004 tarihinde Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından imzalanan “Azerbaycan dilinde Latin harfli toplu yayınların uygulanmasına ilişkin” Kararnameye göre, her yıl Azerbaycan alfabesi ile Latin harfleriyle basılacak eserlerin bir listesi hazırlanmaktadır.
Böylece, modern çağın gereklerini ve gerçeklerini dikkate alan Azerbaycan Cumhurbaşkanının “Azerbaycan dilinin zamanın gereklerine uygun olarak kullanılması ve küreselleşme koşullarında ülkede dil biliminin geliştirilmesine ilişkin Devlet Programı” 9 Nisan 2013 tarihli Kanun Hükmünde Kararname ile onaylanması, milli ve manevi varlığımızın aynası olan anadilimizin saflığını ve zenginliğini korumak açısından önemli bir tarihi olaydır.
Cumhurbaşkanımız tarafından 1 Kasım, 2018 tarihinde imzalanan “Azerbaycan dilinin saflığının korunması ve devlet dilinin kullanımının daha da geliştirilmesi ile ilgili tedbirler hakkında” Kararname – ülkemizde devlet dilinin her zaman ana dilde olduğunu bir kez daha teyit etmektedir.
Böylece sözlerimi Ulu Önder Haydar Aliyev’in Azerbaycan dilini çok iyi tanımladığı cümlelerle tamamlıyorum: “Dilimiz çok zengin ve ahenkli, derin tarihi kökleri var. Şahsen ben anadilimi çok seviyor ve bu dilde konuşmaktan gurur duyuyorum.”- Dedi.